40 112 Hoàng Quốc Việt

Bảo vật quốc gia Bộ sưu tập bản phác thảo mẫu Quốc huy Việt Nam (niên đại 1953 - 1955) của họa sĩ Bùi Trang Chước gồm 112 mẫu vẽ trên nền giấy. Trong số này có 57 bản chì, 55 bản màu, đều do cố họa sĩ vẽ tay. Được gia đình ông Bùi Trang Chước tặng năm 2003, Trung tâm Lưu trữ quốc gia 3 hiện là nơi sở hữu bộ sưu tập này. Phần lớn các bản phác thảo mẫu Quốc huy đã bị ố vàng, phai mờ, đặc biệt có 2 bản vẽ khổ lớn 56 x 34 cm đã bị rách cạnh.

Bảo vật của mỹ thuật và lịch sử

Hồ sơ bảo vật cho biết, tập phác thảo mẫu Quốc huy Việt Nam là bản gốc, có tính chất duy nhất, độc bản do chính họa sĩ Bùi Trang Chước thực hiện. Trong đó, họa sĩ đã chọn sử dụng hình oval, hình tròn làm hình cơ bản của Quốc huy. Mỗi bản vẽ đều có những hình ảnh đặc trưng của dân tộc Việt Nam như: dải đất hình chữ S, Quốc kỳ, con trâu, cánh đồng lúa chín vàng, Tháp Rùa, Cột cờ Hà Nội, chùa Một cột, hình ngôi sao năm cánh, rặng tre, dải lụa, bông lúa, tên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa… Điều này, theo hồ sơ, “thể hiện sự tiếp nối truyền thống, lịch sử cách mạng, nền độc lập, chủ quyền thiêng liêng và cho đến ngày nay những hình ảnh đó vẫn luôn gắn liền, hiện hữu trong lòng Việt Nam”.

Nội dung hồ sơ cũng đánh giá những bản phác thảo mẫu Quốc huy của họa sĩ Bùi Trang Chước chính là nguồn gốc, là cơ sở, tiền đề, nền tảng cho Quốc huy chính thức của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước Cộng hòa XHCN Việt Nam). Ông Chước còn là tác giả của một số mẫu huân chương: Sao vàng, Hồ Chí Minh, Độc lập, Lao động, Kháng chiến, Quân công, Chiến sĩ...

Mẫu phác thảo số 66 với hình chùa Một cột

Hồ sơ bảo vật cũng cho rằng, bộ sưu tập phác thảo này có giá trị đặc biệt về tài liệu đối với sự toàn vẹn của Phông Lưu trữ quốc gia Việt Nam. Nó cũng có giá trị nghệ thuật đối với ngành mỹ thuật Việt Nam, đồng thời là giáo cụ trực quan rõ nét đối với hoạt động sáng tác mỹ thuật, giáo dục truyền thống đầy đủ, khách quan về lịch sử, về tác giả Quốc huy Việt Nam.

Nguồn tin cho biết, tại cuộc họp của Hội đồng Di sản xem xét hồ sơ bảo vật quốc gia, có nhiều trao đổi về việc ra đời của Quốc huy Việt Nam, trong đó có nhắc tới quãng thời gian dài để dần dần đi tới nhận thức về tác giả của Quốc huy.

Về bảo vật quốc gia bộ sưu tập phác thảo Quốc huy Việt Nam, ông Lương Xuân Đoàn, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam, cho biết không ai phủ nhận chuyện đồng tác giả của ông Trần Văn Cẩn. “Cũng đã có kết luận của Thủ tướng Phan Văn Khải. Nhưng trong đó nói ông Bùi Trang Chước là tác giả đầu tiên, ông Cẩn là người đứng thứ hai. Ông Cẩn cũng là người hoàn thiện theo ý kiến Đảng và Nhà nước. Thí dụ như bánh xe công nghiệp nhấc lên cao để nhìn thấy tâm. Rồi lúa dày hạt lên và chân đế chõa ra. Đó là ý kiến của T.Ư giao cho ông Trần Văn Cẩn hoàn thiện mấy chi tiết đấy. Tác giả đầu tiên của Quốc huy là ông Bùi Trang Chước”, ông Đoàn nói.